Τα μεταπολεμικά χρόνια
Την περίοδο αμέσως μετά τον πόλεμο, ανοίγονταν τεράστιες ευκαιρίες για το διεθνές Τροτσκιστικό κίνημα. Η νίκη του Κόκκινου Στρατού ενάντια στο Γερμανικό φασισμό ισχυροποίησαν σε σημαντικό βαθμό την Ε.Σ.Σ.Δ. και τα Σταλινικά κόμματα διεθνώς. Οι Σταλινικοί ηγέτες θα χρησιμοποιηούσαν αυτή τη θέση κυριαρχίας, μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες, για να βγάλουν από τη τροχιά του το επαναστατικό κύμα που σάρωνε την Ευρώπη. Παρά την επαναστατική κρίση, η μπουρζουαζία στάθηκε ικανή να σωθεί χάρη στην αδυναμία των Εργατικών Κομμάτων, και πραγματοποίησε μια αντεπανάσταση με «δημοκρατική μορφή». Αυτό έδωσε στον καπιταλισμό μια περίοδο αναπνοής, και τις πολιτικές προϋποθέσεις για κοινωνική σταθερότητα.
Αυτή η νέα παγκόσμια κατάσταση, που δεν προβλέφθηκε από τους Τροτσκιστές, βοήθησε στο να διαστρεβλωθούν οι αρχικές προοπτικές για την έκβαση του πολέμου, είτε για παλινόρθωση του καπιταλισμού στην Ε.Σ.Σ.Δ., είτε για μια πολιτική επανάσταση, και μια επαναστατική κρίση που θα υπέσκαπτε τα παλιά κόμματα και θα προετοίμαζε το δρόμο για τη δημιουργία μαζικών Τροτσκιστικών κομμάτων. Με τις λέξεις του Τρότσκι, «Ούτε μια πέτρα πάνω στην άλλη, δε θα έμενε από τις παλιές οργανώσεις, και η Τέταρτη Διεθνής θα γινόταν μια κυρίαρχη δύναμη στον πλανήτη». Αλλά οι Τροτσκιστές ήταν πολύ αδύνατοι, για να εκμεταλλευτούν το πλεονέκτημα της επαναστατικής κατάστασης, που ακολούθησε τον πόλεμο. Η εξουσία θα έπεφτε στα χέρια των Σταλινικών και των ρεφορμιστών ηγετών που, όπως στα 1918, πρόδωσαν το κίνημα και παρέδωσαν την εξουσία στη μπουρζουαζία.
Αυτή η νέα κατάσταση απαιτούσε επίμονα μια νέα προοπτική για αναπροσανατολισμό του διεθνούς Τροτσκιστικού κινήματος. Η ηγεσία του RCP οδηγήθηκε γρήγορα στην κατανόηση της νέας πραγματικότητας και άλλαξε, στην συνέχεια, τις προοπτικές της. Ο Τεντ έπαιξε ένα ρόλο-κλειδί σε αυτό τον προσανατολισμό. Ήταν η δική του γνώση, η γνώση της Μαρξιστικής μεθόδου, που του επέτρεψε να κατανοήσει και να εξηγήσει ό,τι συνέβαινε. Αντίθετα, όλοι οι «ηγέτες» της Τέταρτης Διεθνούς συμπεριφέρονταν ως απελπισμένοι φορμαλιστές και έτσι στάθηκαν ανίκανοι να γραπώσουν ό,τι συνέβαινε κάτω από τη μύτη τους. Έχοντας αποτύχει τελείως να κατανοήσουν τη διαλεκτική μέθοδο του Τρότσκι, επαναλάμβαναν απλώς τις λέξεις και τα κείμενα του παρελθόντος, που δεν ανταποκρίνονταν στη νέα κατάσταση. Αντί να αλλάξουν την αρχική πρόγνωση, αγκιστρώθηκαν σε αυτή.
Βέβαια, οι ηγέτες του RCP δεν ήταν οι μόνοι που αναζητούσαν να ξεδιαλύνουν και να κατανοήσουν το τι συνέβαινε. Αμέσως μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, άλλοι σύντροφοι επίσης έκαναν σοβαρές προσπάθειες να καταπιαστούν με την ανάλυση της νέας κατάστασης-τουλάχιστον, να αρχίσουν. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν, ο Νταβίντ Ρουσσέ από τη Γαλλία και οι Φέλιξ Μόρροου και Άλμπερτ Γκόλντμαν στις Η.Π.Α. Οι τελευταίοι είχαν συνεχίσει, παρά τις αντιξοότητες, μια συχνή αλληλογραφία με τη πλειοψηφία του RCP και βοήθησαν σαφώς, σε μεγάλο βαθμό, να διαμορφωθούν οι ιδέες του Γκραντ και του Χάστον.
Δυστυχώς, εκείνοι αντιπροσώπευαν μειοψηφίες μέσα στα εθνικά τους τμήματα. Αναγκάστηκαν να διεξάγουν μια ανεπιτυχή πάλη ενάντια στις ιδέες της ηγεσίας της Διεθνούς. Στη συνέχεια, είτε απομονώθηκαν ή διαγράφηκαν, ή και τα δύο. Η μεμονωμένη τους αντίθεση ελαχιστοποίησε τη δυνατότητά τους να φτάσουν σε μια επεξεργασμένη θέση και ,στη συνέχεια, εγκατέλειψαν το κίνημα, με αφορμή διάφορα πολιτικά περιστατικά. Το ίδιο συνέβη με την μετέπειτα τάση των Βερν-Ρίαν μέσα στο Αμερικάνικο SWP. Οι ηγέτες του RCP είχαν μεγάλο πλεονέκτημα. Οι «διαφωνούντες» με τη Διεθνή είχαν τη πλειοψηφία μέσα στο Βρετανικό Τμήμα. Έτσι, ήταν ικανοί να επεξεργασθούν τις απόψεις τους σε μια περιεκτική μορφή, σε σχέση με το τι συνέβαινε στη Βρετανία και διεθνώς.
Σαν ηγετικός θεωρητικός του RCP, o Τεντ Γκραντ ήταν ικανός να επεκτείνει και να αναπτύξει τη Μαρξιστική θεωρία σε μια ολόκληρη σειρά νέων κατευθύνσεων, μετά το 1945. εκείνες εξαπλώνονταν από τη Μαρξιστική θεωρεία του κράτους ως την υπεράσπιση της Μαρξιστικής οικονομικής θεωρίας, από την ιδιαίτερη ανάπτυξη της Αποικιακής Επανάστασης ως τη Μαρξιστική τακτική προς τις μαζικές οργανώσεις και στην οικοδόμηση του Κόμματος. Αυτά τα ντοκουμέντα είναι σημαντική κληρονομιά, που αξίζει να γίνει ευρύτερα γνωστή στη νέα γενιά των επαναστατών, διεθνώς.
Η περίοδος αυτή, του έργου του Τεντ Γκραντ που καλύπτει αυτό το βιβλίο, είναι μοναδικής σημασίας συμβολή από έναν ηγετικό συμμέτοχο και θεωρητικό-κλειδί του Τροτσκιστικού κινήματος. Εξετάζει τα ζητήματα και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η επαναστατική τάση, και αποκαλύπτει τις διαφορετικές θέσεις εκείνη την περίοδο, των ηγετικών στελεχών. Ωστόσο, αυτό το βιβλίο, δεν είναι απλώς μια ιστορία αλλά μια προσπάθεια να περάσει τα πλούσια μαθήματα από αυτή τη ταραγμένη περίοδο στη νέα γενιά Μαρξιστών, και στη Βρετανία και διεθνώς.
Οι μανούβρες του Κάννον
Ήταν αναπόφευκτο, ότι τμήμα αυτής της δουλειάς θα έπρεπε να ασχοληθεί με τις ίντριγκες που διέπραξαν οι λεγόμενοι ηγέτες της Διεθνούς, ενάντια στην ηγεσία των Βρετανών Τροτσκιστών. Παρουσιάζεται με σαφήνεια, η συνεισφορά-κλειδί μερικών ατόμων όπως ο Ραλφ Λη και ο Τζοκ Χάστον, καθώς και ο άθλιος ρόλος των Τζέρρυ Χήλυ, Τζέιμς Π. Κάννον, Μισέλ Πάμπλο, Πιέρ Φρανκ και του Ερνέστ Μαντέλ.
Από το 1943, ο Κάννον συνωμοτούσε για να ανατρέψει την ηγεσία του Βρετανικού τμήματος και να την αντικαταστήσει με μια ηγεσία που να συμμορφώνεται πιο εύκολα. Ο Κάννον είχε σπουδάσει τις μεθόδους του Ζηνόβιεφ και θεωρούσε τον εαυτό του Ζηνοβιεφικό τουλάχιστον μέχρι το 1928. Έκανε ίντριγκες με το Χήλυ, που ηγούνταν μιας μειοψηφίας μέσα στο RCP, για να καταστρέψει την ηγεσία Χάστον-Γκραντ. Οι ηγέτες της Διεθνούς υποστήριξαν τη διάσπαση στο RCP, με την μειοψηφία του Χήλυ να μπαίνει στο Εργατικό Κόμμα στα τέλη του 1947, και τη τελική συγχώνευση των δύο ομάδων στα τέλη του 49, με τους όρους του Χήλυ.
Όπως το βιβλίο εξηγεί, η στήριξή τους στο Χήλυ και το σαμποτάζ τους στο Βρετανικό τμήμα-στην οποία ο Πιέρ Φρανκ επίσης έπαιξε εξέχοντα ρόλο-συντέλεσε τραγικά στην διάλυση του RCP τον Ιούνιο του 1949 και την καταστροφή ολόκληρου στρώματος έμπειρων στελεχών. Τα ανδρείκελα του Κάννον, του Χήλυ, μαζί και οι φίλοι τους στην ηγεσία της Διεθνούς, ήταν άμεσα υπεύθυνοι για αυτή την εγκληματική κατάσταση.
Όταν η διάσπαση συνέβη, η ηγεσία του Χήλυ, έδρασε με τον πιο δικτατορικό τρόπο, διαγράφοντας ανθρώπους με τις πιο αστείες αφορμές. Ως αποτέλεσμα, ο Τζοκ Χάστον αποθαρρύνθηκε εντελώς. Οι ενέργειες του Χήλυ και της κλίκας του Παρισιού τον οδήγησαν εκτός κινήματος. Ο Ρόυ Τήαρς, ο Τζίμμυ Ντην, μαζί με άλλους πρώην ηγέτες του RCP, διαγράφηκαν από το λεγόμενη συγχωνευμένη ομάδα, γνωστή ως Κλαμπ. Από τα τέλη του 1950, οι ενέργειες του Χήλυ είχαν καταστρέψει το κόμμα.
Ο Τόνι Κλιφ και οι υποστηρικτές του, που διατήρησαν τη λανθασμένη θέση του κρατικού καπιταλισμού (ως προς την ταξική φύση της ΕΣΣΔ και των άλλων σταλινικών κρατών), δεν απειλήθηκαν ποτέ με διαγραφή εξαιτίας των θέσεών τους. Ο Χήλυ τώρα τους έδιωξε ανεπίσημα από το Κλαμπ. Εκείνοι που αρνήθηκαν να ψηφίσουν για την διαγραφή, διαγράφηκαν οι ίδιοι! Η ομάδα του Κλιφ μετακινήθηκε στην συνέχεια μακριά από τον Τροτσκισμό και οργάνωσαν οι ίδιοι τη «Σοσιαλιστική Επιθεώρηση». Η «κρατικό-καπιταλιστική» τους στάση τους οδήγησε να πάρουν ουδέτερη θέση στον Πόλεμο της Κορέας, αποτυγχάνοντας να υπερασπίσουν το παραμορφωμένο εργατικό κράτος της Βορείου Κορέας ενάντια στις επιθέσεις του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.
Παρά αυτήν και άλλες θεμελιώδεις διαφορές, ο Τεντ Γκραντ διαμαρτυρήθηκε σφοδρά ενάντια στη συμπεριφορά προς τον Κλιφ και τους υποστηρικτές του και την βίαιη καταπάτηση των δημοκρατικών τους δικαιωμάτων από την ηγεσία του Χήλυ. Αυτό χρησιμοποιήθηκε από τον Χήλυ ως απόδειξη για την ίδια τη διαγραφή του Τεντ! Διαγράφηκε μετά από 22 χρόνια πορείας ως μέλος του Τροτσκιστικού κινήματος. Ήταν επίσης μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Τετάρτης Διεθνούς, και η διαγραφή του επικυρώθηκε από το Τρίτο Παγκόσμιο Συνέδριο με πρωτοβουλία του Ερνέστ Μαντέλ. Σκανδαλωδώς, ο Μαντέλ περιέγραψε τον Χάστον και τον Γκραντ ως «ενσωματωμένους στη τάση του Βρετανικού Τροτσκισμού, που αρνήθηκαν επίμονα να ενοποιηθούν οι ίδιοι με τη Διεθνή, για να αφοσιωθούν στη νέα πορεία του Τροτσκισμού».
Η καταστροφή του βρετανικού τμήματος
Ένα ολόκληρο στρώμα αγωνιστών, απλώς οδηγήθηκε εκτός επαναστατικής πολιτικής από την ψευδαίσθηση της αλλαγής, της νέας πορείας. Το κίνημα, που έδινε τόσες υποσχέσεις, καταστράφηκε. «Τώρα φαίνεται καθαρά [sic!], λέει ο τότε υποστηριχτής του Χήλυ Χάρρυ Ράτνερ χρόνια μετά, «ότι ο Χήλυ και οι στενότεροι συνεργάτες του καλωσόρισαν αυτές τις αποχωρήσεις σαν να απομακρύναν μια απειλή για τη δική τους ηγεσία, που διαγράφηκε για διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, όταν η διαγραφή του Τζοκ Χάστον ανακοινώθηκε από το Πολιτικό Γραφείο του Κλαμπ (σύντροφοι που δεν τους επιτράπηκε απλώς να παραιτηθούν, έπρεπε να διαγραφούν), και ο Τζίμμυ Ντην είπε ότι θα έπρεπε να δοθεί μια ευκαιρία στο Χάστον, να παρουσιάσει μια γραπτή δήλωση για την υπεράσπισή του, προτού τεθεί ζήτημα διαγραφής, είπε ότι «είναι αναγκαίο να παρέχετε έγγραφη πολιτική στήριξη για την απόφαση που καταδικάζει το Χάστον χωρίς άμεση επιφύλαξη». Αρνούμενος να πράξει κατ’ αυτό τον τρόπο, ο Ντην διαγράφηκε για «κρυφή συμπάθεια» προς τον Χάστον. Όταν ο Ρόυ Τήαρς αρνήθηκε να κόψει τις προσωπικές σχέσεις με τον Χάστον διαγράφηκε, επίσης».
Τα γεγονότα του 1950, που αντιπροσώπευαν τη καταστροφή του Βρετανικού τμήματος της Τέταρτης Διεθνής, αποτέλεσαν τη διακριτή γραμμή στην ανάπτυξη του Βρετανικού Τροτσκισμού.