Τώρα, όσο και αν η ΕΕ θα ήθελε να προσελκύσει την Ουκρανία στη σφαίρα της επιρροής της, οι πολιτικοί στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο δεν έχουν κανένα συμφέρον να επιτρέψουν τις βίαιες αναταραχές στη χώρα αυτή να ξεφύγουν από κάθε έλεγχο, καταλήγοντας εκεί που μόνο ο «Θεός» ξέρει. Οι Αμερικανοί μπορούν να αντέξουν οικονομικά να είναι αισιόδοξοι, αλλά η Γερμανίδα Καγκελάριος έχει να ασχοληθεί με αρκετά προβλήματα όπως με τα ελλείμματα στην Ελλάδα και την Ισπανία και δεν θα δείξει ενθουσιασμό με την πληρωμή των λογαριασμών για την κυβέρνηση στο Κίεβο. Ούτε θα είναι πολύ ευχαριστημένη με την προοπτική μιας πλημμύρας προσφύγων να χτυπούν την πόρτα της.
Η ΕΕ και οι ΗΠΑ
Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία έχει άριστες σχέσεις με τη Ρωσία και τον Πρόεδρό της Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος προμηθεύει μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου για να κρατήσει τα γερμανικά σπίτια και εργοστάσια ζεστά και καλά φωτισμένα. Θορυβημένη από αυτές τις απρόβλεπτες εξελίξεις, η Μέρκελ τηλεφώνησε στον Πρόεδρο Πούτιν, ζητώντας του να εκτονώσει την κρίση και να πιέσει για «εποικοδομητικό διάλογο» μεταξύ της αντιπολίτευσης και της κυβέρνησης. Μετά από μια τηλεφωνική συνομιλία με τον κ. Πούτιν είπε ότι «όλα τα κόμματα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους για τη σταθεροποίηση της χώρας».
Αυτή η εξαιρετικά λογική συμπεριφορά σαφώς προκάλεσε κάποια ενόχληση στην Ουάσιγκτον, η οποία ανέμενε μια πιο ισχυρή απάντηση στα γεγονότα στο Κίεβο. Ο Λευκός Οίκος έτεινε αμέσως χέρι στη Μόσχα μετά τις ηχογραφήσεις των κορυφαίων διπλωματών της Ουκρανίας που διέρρευσαν, στη συζήτηση που προέκυψε. Οι συγκρούσεις και οι αντιφάσεις ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές μπορούν συχνά να έχουν μια αστεία πλευρά, όπως δείχνει το ακόλουθο περιστατικό.
Σε ένα ηχητικό κλιπ που αναρτήθηκε στο You Tube, η υφυπουργός των ΗΠΑ Βικτόρια Νιούλαντ και ο Τζέφρει Πιατ, πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία, ακούγονται να συνομιλούν μέσω τηλεφώνου, προτείνοντας την τέλεια συνταγή για την επίλυση των προβλημάτων της Ουκρανίας (τέλεια συνταγή από την πλευρά της Ουάσιγκτον): Ο Γιάτσενουκ, ένας ηγέτης της αντιπολίτευσης και πρώην υπουργός Εξωτερικών, θα πρέπει να είναι σε μια νέα κυβέρνηση στο Κίεβο. Αλλά ο Vitali Klitschko, ένας πρώην πυγμάχος βαρέων βαρών που είναι γνωστό ότι ευνοείται από τη Μέρκελ, περιγράφεται ως άπειρος και αναφέρεται ότι χρειάζεται να «κάνει την πολιτική εργασία του».
Η κ. Νιούλαντ αναφέρεται στους δύο άνδρες ως «Yats» και «Klitsch». Οι δύο φωνές παραπονούνται πως η ΕΕ θεωρείται από τις ΗΠΑ ότι εφαρμόζει "μαλακή" πολιτική για την Ουκρανία, γεγονός που φαίνεται ξεκάθαρα. Σε ένα σημείο, εκφράζοντας την απογοήτευση με την ΕΕ και την αποτυχία της να συμφωνήσει με τις απειλητικές κυρώσεις κατά των ηγετών της Ουκρανίας, η κ. Νιούλαντ αναφωνεί «Γαμώ την ΕΕ!». Ένας εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα σχολιάσουν την αυθεντικότητα της καταγραφής, αλλά είπε ότι η κ. Νιούλαντ είχε ζητήσει συγγνώμη προς τους υπαλλήλους της ΕΕ για τα δηλωμένα σχόλια.
Είναι αδύνατο να παίζεται κορώνα ή γράμματα αυτό το περιστατικό. Εάν οι εν λόγω φωνές δεν ήταν οι δύο διπλωμάτες των ΗΠΑ, αλλά δύο ηθοποιοί ή κάποια άλλα τυχαία πρόσωπα, γιατί θα πρέπει η κα Νιούλαντ να απολογηθεί; Όμως, αυτές είναι οι λεπτές, βυζαντινές αποχρώσεις της αστικής δημοκρατίας.
Από την πλευρά μας, δεν έχουμε την παραμικρή αμφιβολία ότι η φωνή αυτή ήταν όντως της κ. Νιούλαντ και ότι αυτή η αγενής γλώσσα εκφράζει με εξαιρετική σαφήνεια την πραγματική στάση της Ουάσιγκτον για τους φίλους και τους συμμάχους της, πέρα από τον Ατλαντικό.
Το γεγονός είναι ότι τόσο το Βερολίνο όσο και η Ουάσιγκτον, θα ήθελαν να εγκαταστήσουν μια κυβέρνηση - μαριονέτα στην Ουκρανία, αν και η επιλογή τους για μαριονέτες είναι διαφορετική. Η Μέρκελ θέλει να αποφύγει ένα λουτρό αίματος πλήρους κλίμακας, το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει μια «πλημμύρα» προσφύγων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τώρα που θεωρεί ότι έχει ενισχυθεί το κύρος της στην Ουκρανία, μιλά δημοσίως για ένα «συμβιβασμό» - δηλαδή ένα συμβιβασμό που αφήνει την ΕΕ και τους Αμερικανούς να έχουν τον έλεγχο και υποβιβάζει τη Ρωσία σε μια θέση ασημαντότητας. Αυτό είναι το πραγματικό νόημα της μεταβατικής κυβέρνησης συνασπισμού, της «κυβέρνησης εθνικής ενότητας». Αλλά αυτό είναι ευκολότερο στα λόγια παρά στην πράξη.
Η κατάληξη
Έχοντας χρησιμοποιήσει άκομψα την καταστολή, το ουκρανικό καθεστώς προχώρησε σε υποχωρήσεις με έναν επίσης άκομψο τρόπο. Κατά τη διάρκεια των δυο μηνών των αναταραχών, ο Ουκρανός πρόεδρος αρνιόταν να κάνει παραχωρήσεις στους πολιτικούς της Αντιπολίτευσης. Το σημείο καμπής ήταν η 20η Φεβρουαρίου, όταν η Ουκρανική Βουλή ψήφισε την κατάπαυση του πυρός. Μετά από την συνάντηση των επικεφαλών της Ουκρανίας με την ΕΕ, ο Γιανουκόβιτς εκδήλωσε τη πρόθεση του για τη διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, τη δημιουργία Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Η Μόσχα πρότεινε να γίνει ένας τριμερής διάλογος για τις μελλοντικές εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με την Ουκρανία, μια πρόταση που απορρίφτηκε από την ΕΕ. Την Παρασκευή στις 21 Φεβρουαρίου, βλέποντας την υποστήριξη του να υποχωρεί, ο πρόεδρος διστακτικά υπέγραψε μια συμβιβαστική συμφωνία με τους ηγέτες της αντιπολίτευσης. Έχοντας εξαιρέσει την Ρωσία, η διαπραγμάτευση της συμφωνίας γινόταν από τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας, Γερμανίας και της Πολωνίας. Η συμφωνία αυτή περιλάμβανε μια νέα κυβέρνηση «εθνικής ενότητας», αλλαγές στο σύνταγμα ώστε να επιστρέψουν εξουσίες στο κοινοβούλιο και πρόωρες εκλογές, οι οποίες θα διεξάγονταν τον Δεκέμβρη. Ο Πολωνός υπουργός δήλωσε ότι αυτή ήταν «η καλύτερη δυνατή συμφωνία».
Όμως τα γεγονότα κυλούσαν γρηγορότερα από τις άγαρμπες ρόδες της διπλωματίας. Το γεγονός αυτό θα επαρκούσε να ικανοποιήσει τη μετριοπαθή Αντιπολίτευση και την ΕΕ, αλλά για την ακραία πτέρυγα των διαδηλωτών αυτό αποτελούσε μόνο ένα σημάδι αδυναμίας, το πράσινο φως για να συνεχίσουν την εξέγερση «μέχρι την τελική νίκη». Οι διαδηλωτές έλεγαν ότι δεν σκοπεύουν να περιμένουν μέχρι τον Δεκέμβριο για να γίνουν εκλογές και ούτε είναι διατεθειμένοι να δεχθούν τίποτα άλλο εκτός από την άμεση απομάκρυνση του Γιανουκόβιτς.
Εάν γινόταν η παραπάνω προσφορά δυο μήνες νωρίτερα, θα μπορούσε πολύ πιθανά να προκαλέσει την διάσπαση της Αντιπολίτευσης και την ματαίωση των διαδηλώσεων. Όμως τώρα αυτή η συμφωνία, και σωστά, έχει θεωρηθεί ως σημάδι αδυναμίας. Οι ακραίοι απέρριψαν αμέσως την «ψεύτικη» ανακωχή και ενέτειναν τις επιθέσεις τους με όλο και πιο βίαιες ταραχές στο Κίεβο και με εφόδους σε διοικητικά κτίρια σε ολόκληρη τη χώρα.
Η σποραδική βία συνεχίστηκε σαν να μην υπήρχε καθόλου διπλωματία. Στην δυτική Ουκρανία οι διαδηλωτές καταλάμβαναν κυβερνητικά κτίρια, αρνούμενοι να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση του Κιέβου. Η πυρκαγιά εξαπλωνόταν γρήγορα με τους αντάρτες να καταλαμβάνουν την εξουσία σε δυτικές πόλεις όπως η Uzhgorod, Luchka και Lviv. Σε πολλά μέρη στη δυτική Ουκρανία, υπήρχαν αναφορές ότι η τοπική αστυνομία ενσωματώθηκε με τους διαδηλωτές και οι αρχές κατέρρεαν. Η κρατική εξουσία κλονιζόταν με γρήγορους ρυθμούς. Η απειλή ενός ανοιχτού εμφύλιου πολέμου μεγάλωνε με την κάθε ώρα που περνούσε.
Μια διμοιρία περίπου 60 αστυνομικών έφτασε από την πόλη Sokal της περιοχής του Lviv της Ουκρανίας. Η Αστυνομία πήγε στην Maidan μαζί με ιερείς και εθελοντές πολίτες, οπλισμένους με τουφέκια. Ο διοικητής της Αστυνομίας της Sokal, μιλώντας από την εξέδρα, είπε: «Έχουμε και εμείς όπλα, και γνωρίζουμε πώς να τα χρησιμοποιήσουμε. Εάν ριχτεί έστω και ένας πυροβολισμός προς την κατεύθυνση της Maidan, θα ανταποδώσουμε.»
Αισθανόμενοι ότι το παλιό καθεστώς κατέρρεε, οι διαδηλωτές κατέλαβαν τον έλεγχο των διοικητικών προεδρικών κτιρίων. Δεν υπήρχε καθόλου αντίσταση. Η αστυνομία σταμάτησε να φρουρεί τα προεδρικά κτίρια και οι διαδηλωτές μπόρεσαν να μπουν στην πολυτελή εξοχική κατοικία του προέδρου, έξω από το Κίεβο και να χαζέψουν την τεράστια και προκλητική χλιδή, πληρωμένη από τα δισεκατομμύρια που άρπαζε η αδηφάγος και παρασιτική ολιγαρχία από το λαό.
Τα γεγονότα στους δρόμους, τελικά προκάλεσαν μια θεμελιώδης αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων στη Βουλή. Η προσπάθεια για μια συμβιβαστική συμφωνία με τη συμβολή της ΕΕ, απέτυχε να σταματήσει την διαδικασία η οποία ήδη είχε φτάσει στο αποκορύφωμά της. Φοβούμενοι, εάν όχι για τις ζωές τους, τότε για τις δουλειές τους και τα προνόμια τους, τα μέλη του κόμματος του Γιανουκόβιτς, «ευέλικτα», άλλαξαν πλευρά. Στο τέλος η Βουλή ψήφισε να τον απομακρύνει από την εξουσία και να διεξαχθούν νέες εκλογές στις 25 Μαΐου.
Η αντιπολίτευση είχε τώρα πάρει τον έλεγχο όλων των βασικών μοχλών εξουσίας στο Κίεβο. Οι βουλευτές από το πρώην κυβερνών κόμμα ξυλοκοπήθηκαν και λιθοβολήθηκαν. Η αντιπολίτευση αντικατέστησε, τον έναν μετά τον άλλο, όλους τους βασικούς υπουργούς της προηγούμενης κυβέρνησης.
Η πρώην πρωθυπουργός Γούλια Τιμοσένκο, μετά την απελευθέρωση της από την φυλακή, απευθύνθηκε στα πλήθη στην πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο και με διαλλείματα δακρύβρεχτων ξεσπασμάτων, προέτρεψε τους υποστηριχτές της Αντιπολίτευσης να συνεχίσουν τις διαδηλώσεις. «Μέχρι να τελειώσετε αυτή τη δουλειά...κανένας δεν έχει το δικαίωμα να φύγει» είπε, χωρίς να πει τι περιλαμβάνει αυτή η «δουλειά». Οι ΗΠΑ και ΕΕ υποδέχθηκαν την απελευθέρωση της κας Τιμοσένκο με ενθουσιασμό, χαρακτηρίζοντας την «απαραίτητη για μια δημοκρατική Ουκρανία». Όμως πολύς κόσμος στην Ουκρανία δεν ασπάζεται τον ίδιο ενθουσιασμό. Θυμούνται πώς αυτή και άλλοι ηγέτες της λεγόμενης Πορτοκαλί Επανάστασης, τους απογοήτευσαν στο παρελθόν. Αναφορές λένε ότι πολύς κόσμος έφυγε γεμάτος αηδία όταν εμφανίστηκε η Τιμοσένκο στην εξέδρα.
Συγκρούσεις ανάμεσα στην ολιγαρχία
Το εθνικό ζήτημα είναι πάντα γεμάτο από αντιθέσεις και πουθενά αλλού δεν είναι περισσότερες απ' ότι στην Ουκρανία. Ακόμα και πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση, η ουκρανική γλώσσα χρησιμοποιούταν κυρίως στα χωριά, ενώ τα Ρωσικά ήταν η κυρίαρχη γλώσσα στις πόλεις. Από τα σοβιετικά χρόνια, η ανατολική Ουκρανία αποτελούσε το προπύργιο της ουκρανικής βιομηχανίας, τη πατρίδα των περισσότερων Ουκρανών ολιγαρχών και την εκλογική βάση του κόμματος του Προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, «Κόμμα των Περιφερειών».
Υπάρχει πλέον ένας σοβαρός κίνδυνος, αυτή η πολύπλοκη και εύθραυστη χώρα να διαλυθεί σε μικρά τμήματα με καταστροφικές συνέπιες για τον κόσμο, τόσο της δυτικής και της ανατολικής Ουκρανίας. Ήδη, έχει αναφερθεί ότι οι κυβερνήτες της Κριμαίας έχουν πάει στην Μόσχα για να ζητήσουν την ενσωμάτωση της Κριμαίας με την Ρωσία, σε περίπτωση που το χάος συνεχίσει στην Ουκρανία. Το ρωσικό ναυτικό έχει μια σημαντική βάση στην Κριμαία, μια χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας που ο Νικίτα Χρουτσώφ παραχώρησε στην Ουκρανία (κάτω από την επήρεια της βότκα, λένε μερικοί). Η Ρωσία δεν θα διστάσει να την πάρει πίσω αν δει ότι οι Αμερικάνοι παίρνουν τον έλεγχο στην Ουκρανία. Αυτό θα επιδεινώσει περαιτέρω τις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
Όσο η κατάσταση στους δρόμους χειροτέρευε, άρχισαν να εμφανίζονται ρωγμές στις άρχουσα ολιγαρχία. Ο Αχμέτοβ είδε την περιουσία του να αυξάνεται τα τελευταία τρία χρόνια υπό τον Γιανουκόβιτς. Τμήματα της ολιγαρχίας άρχισαν να αναρωτιούνται αν ο Γιανουκόβιτς άρχισε να αποτελεί εμπόδιο για τα συμφέροντα τους. Στην ιστοσελίδα του ομίλου SCM, ιδιοκτησίας του Αχμέτοβ, μια δήλωση εμφανίστηκε που καλούσε για περισσότερο διάλογο. Ο Αχμέτοβ ήταν προσεκτικός ώστε να δημιουργήσει σχέσεις με την Αντιπολίτευση για παν ενδεχόμενο, λέει ο Fesenko. «Οι ολιγάρχες διατηρούν καλές σχέσεις με την αντιπολίτευση ως μια ασφαλιστική πολιτική - είναι σαν επένδυση στο μέλλον.»
Οι ολιγάρχες επίσης είχαν τα δικά τους προβλήματα με τον Γιανουκόβιτς και την «οικογένεια», τους προνομιούχους επιχειρηματίες γύρω από τον πρόεδρο που είχαν προαχθεί και τους είχε δοθεί πρόσβαση σε ζουμερά συμβόλαια από τον 2010. Οι Ουκρανοί και στις δυο πλευρές του διαχωρισμού Ανατολής – Δύσης, εδώ και καιρό γνωρίζουν σχετικά με την διαφθορά στην καρδιά της κυβέρνησης. Παρά το γεγονός αυτό, όταν μπήκαν οι διαδηλωτές στη βασιλική κατοικία του κυρίου Γιανουκόβιτς στα προάστια του Κιέβου, ζαλίστηκαν από την ποσότητα του χρυσού και του μαρμάρου.
Υπήρχαν γήπεδα τένις, ένα υπόγειο ρινγκ πυγμαχίας, στρουθοκάμηλοι, παγώνια, τσαλαπετεινοί, ένα πτηνοτροφείο και κάτι που έμοιαζε να είναι ζωολογικός κήπος με ελάφια και αγριογούρουνα. Στην πραγματικότητα αυτό δεν ήταν ζωολογικός κήπος, αλλά ένα ιδιωτικό κελάρι φρέσκου κρέατος για τον πρόεδρο. Το θέαμα ολοκληρώθηκε με μια πλωτή αίθουσα δεξιώσεων, στολισμένη με μπουκάλια βότκα που στην ετικέτα τους ακτινοβολούσε το πρόσωπο του προέδρου. Πολλοί από τους ανθρώπους ακούστηκαν να λένε: «Ώστε εδώ πάνε όλα τα λεφτά».
Αυτή η ξαφνική επίδειξη υπερβολικού πλούτου εξέθεσε σε όλους το μέγεθος στο οποίο ο πρόεδρος και οι συνοδεία του, πλούτισαν σε βάρος ολόκληρης της χώρας. Όμως, η ιδέα ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ενωτικό παράγοντα, θα αποδειχθεί ότι ήταν μια ψευδαίσθηση. Τόσο ο κόσμος στην ανατολική Ουκρανία όσο και στην δυτική, γνωρίζει καλά ότι ολόκληρη η πολιτική κάστα είναι διαφθαρμένη. Παρά το γεγονός ότι μπορεί να είναι αηδιασμένος με την εικόνα μιας τέτοιας κραυγαλέας διαφθοράς, δεν πιστεύει ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που θα αντικαταστήσουν τον Γιανουκόβιτς θα είναι καλύτεροι.
Ο φόβος τους και η δυσπιστία τους προς τους πολιτικούς στο Κίεβο υπερτερεί σε σχέση με οποιαδήποτε ικανοποίηση που μπορεί να αισθάνθηκαν με την πτώση του Γιανουκόβιτς. Στην πραγματικότητα, η όποια κριτική που μπορεί να ασκηθεί στο Γιανουκόβιτς είναι κυρίως γιατί απέτυχε να χτυπήσει σκληρά τους διαδηλωτές και επέτρεψε μια χαοτική κατάσταση να αναπτυχθεί και επειδή «το έσκασε» αντί να αντισταθεί. Εδώ έχουμε δυο Ουκρανίες, που μιλούν όχι μόνο διαφορετικές γλώσσες, αλλά έχουν δυο εντελώς διαφορετικές νοοτροπίες και δυο αντικρουόμενους τρόπους για να ερμηνεύσουν τα ίδια γεγονότα. Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση που εγκυμονεί τις πιο σοβαρές συνέπιες για το μέλλον της Ουκρανίας.
Ρωσία και Ουκρανία
Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι διπλωμάτες αγωνίζονται να τραβήξουν την Ουκρανία στην δική τους πλευρά και να αυξήσουν την επιρροή τους στο Κίεβο. Όμως η ΕΕ έχει μόλις μάθει ένα χρήσιμο μάθημα: Αν παίζεις με την φωτιά αργά η γρήγορα θα κάψεις τα δάκτυλά σου. Το συνεχιζόμενο χάος στην Ουκρανία απειλεί την οικονομική και πολιτική σταθερότητα στην ίδια την ΕΕ.
Η ΕΕ, ανησυχώντας σχετικά με τις επιπτώσεις της ουκρανικής κρίσης, τώρα αγωνίζεται για έναν συμβιβασμό στην Ουκρανία που θα περιλαμβάνει το σχηματισμό μιας νέας τεχνοκρατικής κυβέρνησης, καθοδηγούμενης από πρόσωπα της αντιπολίτευσης και συνταγματικές αλλαγές που θα μειώσουν τις εξουσίες του προέδρου.
Η ιδέα ότι οι στενότερες σχέσεις με την ΕΕ θα είναι κάτι καλό για τον ουκρανικό λαό διαψεύδεται από τα γεγονότα. Η ΕΕ είναι απίθανο να στείλει μεγάλες ποσότητες χρήματος στην Ουκρανία, δεδομένων των δικών της σοβαρών οικονομικών προβλημάτων. Οι Ευρωπαίοι μιλούν αφηρημένα για χορήγηση οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία «μόλις η Δημοκρατία αποκατασταθεί». Η ίδια η ασάφεια των υποσχέσεών τους είναι απόδειξη για την ανειλικρίνειά τους. Η Μέρκελ δεν είναι διατεθειμένη να στείλει λεφτά στην Ελλάδα. Γιατί να είναι περισσότερο γενναιόδωρη στην Ουκρανία;
Ως εκ τούτου, η ευρωπαϊκή αστική τάξη στρέφεται νευρικά προς τις ΗΠΑ για να τους βοηθήσουν - κάτω από την προβιά του ΔΝΤ. Ένα πιθανό πακέτο διάσωσης από το ΔΝΤ θα συνοδεύεται με σκληρούς όρους σαν αυτούς της Ελλάδας ή και χειρότερους. Θα πρέπει να γίνουν άγριες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, αύξηση της φορολογίας και μείωση των επιδοτήσεων. Το ΔΝΤ απαιτεί μια σημαντική αύξηση των τιμών της ενέργειας της τάξεως του 40%. Με άλλα λόγια, αυτό θα σημαίνει ακόμα περισσότερη φτώχεια και μιζέρια. Επιπλέον, τι θα έχει απομείνει από την ιδέα της Ουκρανικής εθνικής κυριαρχίας όταν όλες οι σπουδαίες οικονομικές και κοινωνικές αποφάσεις θα λαμβάνονται από μια συμμορία Ευρωπαίων και Αμερικάνων τραπεζιτών;
Όπως η ΕΕ και οι ΗΠΑ προσπαθούν να τραβήξουν την Ουκρανία προς τη Δύση, έτσι και η Ρωσία ασκεί πίεση ώστε να κρατήσει γερά τον γείτονα της στο δικό της στρατόπεδο. Ως αντίβαρο στην ΕΕ, ο Πούτιν αγωνίζεται να σχηματίσει ένα είδος Κοινής Ευρωασιατικής Αγοράς. Χωρίς την παρουσία της Ουκρανίας, αυτό θα είναι ακατόρθωτο. Η πτώση του Γιανουκόβιτς σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η Ρωσία έχει παραιτηθεί, παρατηρώντας άπραγη την Ουκρανία να κατευθύνεται προς την σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ και της ΕΕ. Και διαθέτει πολύ ισχυρούς μοχλούς με τους οποίους μπορεί να κάνει αισθητές της απόψεις της.
Η Μόσχα έχει επανειλημμένα κατηγορήσει την Δύση ότι βρίσκεται πίσω από το κίνημα των ουκρανικών διαδηλώσεων - ισχυρισμό τον οποίο η Ουάσιγκτον και η Βρυξέλλες αγανακτισμένα έχουν απορρίψει, παρόλο που η παρέμβαση τους στις εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας δεν είναι λιγότερο πραγματική από αυτήν της Μόσχας. Ο Sergei Glaziev, ένας σύμβουλος του προέδρου Βλαδιμίρ Πούτιν, κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «ξόδευαν 20 εκατ δολλαρια την βδομάδα» για χρηματοδότηση της Αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβάνοντας και την προμήθεια όπλων. Ήδη η Ρωσία έχει αποσύρει τον πρέσβη της από το Κίεβο. Πιο ανησυχητικό είναι ότι προειδοποίησαν ότι θα υπερασπίσουν των ρωσόφωνο πληθυσμό της Ουκρανίας. Η τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε παρόμοια γλώσσα ήταν όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Γεωργία.
Ενώ μια τέτοια εξέλιξη δεν αποκλείεται, ο Πούτιν έχει άλλα όπλα στη διάθεση του. Η προμήθεια φτηνού ρωσικού αερίου και Ρωσικού χρήματος είναι το μόνο πράγμα που αποτρέπει την ολική κατάρρευση της ασταθούς ουκρανικής οικονομίας. Η ιδέα ότι η Μόσχα θα είναι διατεθειμένη να συνεχίσει να εγγυάται για τα χρέη της κυβέρνησης του Κιέβου, η οποία θα είναι ανοιχτά εχθρική με την Ρωσία, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Ρώσοι ανακοίνωσαν ήδη την αναστολή της βοήθειας. Προειδοποίησαν ότι οποιαδήποτε προσέγγιση με την ΕΕ, θα συνοδευτεί από υψηλά τέλη ενάντια στις ουκρανικές εξαγωγές προς τη Ρωσία. Επίσης, μπορεί να απαιτήσουν την αποπληρωμή των τεράστιων χρεών τους. Αυτό θα ήταν αρκετό ώστε να οδηγήσει την ουκρανική οικονομία, η οποία βρίσκεται ήδη σε πολύ κακή κατάσταση, σε ελεύθερη πτώση με ολέθριες συνέπειες.
Υπάρχει όμως και μια άλλη πιθανότητα η οποία γίνεται μεγαλύτερη μέρα με την μέρα: η ολοκληρωτική κατάρρευση της Ουκρανίας ως μια ενωμένη χώρας. Η συζήτηση για μια «νέα αυγή» μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο ως πρόωρη. Απέχοντας πολύ από την επίτευξη σταθερότητας, η κατάσταση μπορεί να γίνει πολύ χειρότερη. Τα ρήγματα στην ουκρανική κοινωνία έχουν βαθύνει στο βαθμό όπου ο διαμελισμός της χώρας δεν μπορεί πλέον να εξαιρεθεί. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τρομερή βία και αιματοχυσία.
Ο Πούτιν και οι σύμβουλοί πρέπει ήδη να ζυγίζουν αυτή την πιθανότητα. Αν η εναλλακτική είναι να χάσουν την Ουκρανία εντελώς, τότε μπορεί να θεωρήσουν προτιμότερο να αποσπάσουν το ανατολικό τμήμα, το οποίο περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας, σημαντικά αποθέματα άνθρακα και εύφορη καλλιεργήσιμη γη. Μια τέτοια εξέλιξη, η οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί ειρηνικά, θα είναι μια καταστροφή για τον Ουκρανικό λαό. Θα φέρει στο προσκήνιο ξανά το τρομερό φάντασμα της Γιουγκοσλαβίας.
Ποια είναι η λύση;
Τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, επικρατεί η άποψη ότι ο Γιανουκόβιτς, ο οποίος τράπηκε σε φυγή από το Κίεβο με ένα ελικόπτερο, βρίσκεται στην ανατολική Ουκρανία. Ο πρώην πρόεδρος, κατήγγειλε πραξικοπηματικά τα γεγονότα στο Κίεβο και φάνηκε αποφασισμένος να μην παραιτηθεί. Αυτό αποτελεί και την πρώτη ένδειξη πως τίποτα δεν έχει βρει την οριστική του λύση. Επίσης, αποτελεί αναπάντητο ερώτημα αν ο Γιανουκόβιτς θα επιβιώσει. Έως τώρα, τόσο ο Πούτιν όσο κι η ολιγαρχία τον τοποθετούν προ των ευθυνών του. Αυτό όμως που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η εξουσία της νέας κυβέρνησης στο Κίεβο, δεν επεκτείνεται μέχρι το Ντονέτσκ. Η υποτιθέμενη κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» είναι ουσιαστικά μια κυβέρνηση εθνικής διχόνοιας.
Το κόμμα των Περιφερειών του Γιανουκόβιτς είναι το κόμμα των ολιγαρχών της Ανατολικής Ουκρανίας, που εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα χάλυβα και διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία. Ως επί το πλείστον, στηρίζουν τις δραστηριότητές τους στη ρωσική αγορά και αντιτίθενται πλήρως στη σύναψη στενότερων δεσμών με την Ε.Ε. Για τους εργαζόμενους της ανατολικής περιφέρειας, αποτελεί ισχυρό παράγοντα εναντίωσης για την «στροφή» προς την Ε.Ε. Παρόλο που απεχθάνονται τους ολιγάρχες και δεν τρέφουν συμπάθεια στο πρόσωπο του προέδρου ή στο κόμμα του, φοβούνται ότι οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική θα είναι χειρότερη γι’ αυτούς.
Αν το κίνημα διαμαρτυρίας είχε επικεντρωθεί στην κατά μέτωπο επίθεση ενάντια στα φαινόμενα διαφθοράς, δίχως καμία παραχώρηση στον Ουκρανικό εθνικισμό και στο φιλοδυτικό, αντιρωσικό αίσθημα, τότε στις τάξεις των εργαζόμενων του βιομηχανκού κλάδου στην Ανατολική Ουκρανία, θα μπορούσε να είχε αναπτυχθεί εχθρικό κλίμα απέναντι στη Ρωσία. Η εξίσωση ταχύτατα θα είχε πάρει άλλη μορφή. Αλλά οι ρωσόφωνοι κάτοικοι της Ουκρανίας παρακολούθησαν τα πανό των φασιστών και των οπαδών του Μπαντέρα στην πλατεία Ανεξαρτησίας, όπως επίσης και την καταστροφή του αγάλματος του Λένιν. Φυσιολογικά, απομακρύνθηκαν αηδιασμένοι.
Βασική αδυναμία του κινήματος αποτέλεσε η απουσία ανεξάρτητου εργατικού κινήματος. Έγιναν πολλές προσπάθειες για μια πανουκρανική απεργία, αλλά όλες κατέστησαν ανεπιτυχείς. Η συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης είναι πικρά εχθρική απέναντι στην ολιγαρχία και στο διεφθαρμένο πολιτικό καθεστώς. Διατηρούν όμως μια παθητική στάση εφόσον δεν εντοπίζουν κάποιους να τους εκπροσωπήσουν ανάμεσα στους διαδηλωτές. Η απουσία ανεξάρτητου κινήματος του Ουκρανικού προλεταριάτου έχει οδηγήσει τους διαμαρτυρόμενους σε πλήρες αδιέξοδο.
Η στάση των εργαζόμενων στην ανατολή οδηγεί σε σκεπτικισμό. Όταν κατηγορείται ο Γιανουκόβιτς για διαφθορά, αυτοί ανασηκώνουν τους ώμους αδιάφορα και απαντούν: «και ποιος δεν είναι διεφθαρμένος;». Έχει μια βάση αυτός ο σκεπτικισμός. Έχουν την εμπειρία από την «Πορτοκαλί επανάσταση» και διατηρούν ζωντανή τη μνήμη της κατάληξής της. Υπήρξε ανασχηματισμός στην εξουσία. Συμμορία διεφθαρμένων ολιγαρχών πήρε τη θέση των προηγούμενων απατεώνων και οι μάζες παρέμειναν στην ίδια δυσμενή κατάσταση. Ακόμη χειρότερα, η χώρα ολισθαίνει όλο και πιο βαθιά στη διαφθορά και στο χάος.
Από καπιταλιστική σκοπιά, το μέλλον του Ουκρανικού λαού είναι δυσοίωνο. Υπάρχει εκείνη η προοπτική που θα μπορούσε να εξασφαλίσει την ενότητα και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας; Μια τέτοια προοπτική υπάρχει στην πραγματικότητα. Δε χωρά καμιά αμφιβολία ότι η συντριπτική πλειοψηφία των απλών Ουκρανών είναι αηδιασμένοι και απηυδισμένοι από την υπάρχουσα κατάσταση και θα ήθελαν να βάλουν ένα τέλος. Το πρώτο ερώτημα που θα θέσουν είναι το ακόλουθο: «ποια είναι η εναλλακτική λύση;»
Δεν μπορούν να υπάρξουν σύντομες διαδρομές, ούτε εύκολες λύσεις. Εφόσον η πολιτική στην Ουκρανία δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω παρά τη συνεχή διελκυστίνδα ανάμεσα σε διαφορετικές έριδες της ίδιας ολιγαρχίας, καμιά πραγματική λύση δεν θα εμφανιστεί στον ορίζοντα. Η εργατική τάξη δεν πρέπει να επιδείξει καμιά εμπιστοσύνη, καμιά ανοχή σε οτιδήποτε αφορά την αστική κυρίαρχη τάξη και πολιτική. Η μία προδοσία θα έφερνε την άλλη.
Το βασικό ζήτημα αφορά την ηγεσία. Αν το κομμουνιστικό κόμμα ήταν ένα πραγματικά γνήσιο Κομμουνιστικό κόμμα δεν θα υπήρχε απολύτως κανένα πρόβλημα. Αλλά το λεγόμενο Κομμουνιστικό Κόμμα έχει διαδραματίσει έναν επονείδιστο ρόλο. Το KPU (Komunistychna Partiya Ukrayiny) ουδέποτε διεξήγαγε αγώνα ενάντια στην ολιγαρχία και έχει εγκαταλείψει ακόμα και τα προσχήματα για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ουκρανικής κοινωνίας. Συνεπώς, είναι καταδικασμένο στην απόλυτη πολιτική αφάνεια. Η κρισιμότητα των γεγονότων θα οδηγήσει την εργατική τάξη στην ανάγκη της αναζήτησης του πραγματικού κομμουνιστικού κόμματος, εκείνου του κόμματος που θα τάσσεται υπέρ του προγράμματος και των ιδεών του Λένιν και της Οκτωβριανής επανάστασης: το μοναδικό πρόγραμμα που μπορεί να δώσει θετική προοπτική στην Ουκρανία και στο λαό της.
Η μοναδική εναλλακτική απέναντι στην τάξη των ολιγαρχών είναι η δημοκρατική σοσιαλιστική Ουκρανία, όπου η γη, οι τράπεζες και οι βιομηχανίες θα ανήκουν στα χέρια της εργατικής τάξης και όλος ο πλούτος της χώρας θα χρησιμοποιείται προς όφελος όλων. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορούσε να εξαλείψει τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε ανατολή και δύση, διατηρώντας την ενότητα όλου του εργαζόμενου κόσμου απέναντι στον αστικό παρασιτισμό. Απαραίτητη πρώτη προϋπόθεση είναι η σύλληψη όλων των ολιγαρχών και η κατάσχεση του πλούτου και της περιουσίας τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πλούτου που φέρει η τάξη των ολιγαρχών και πολιτικής ηγεσίας στην κατοχή τους, αποτελεί το ιδιωτικό παλάτι του Γιανούκοβιτς στο Κίεβο. Τα κλοπιμαία από το διαρκές αυτό πλιάτσικο εις βάρος του Ουκρανικού λαού, πρέπει να επιστραφούν στον κάτοχο τους. Οφείλουν να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας στη βάση μιας δημοκρατικά σχεδιασμένης σοσιαλιστικής οικονομίας.
Το δεύτερο σημαντικό βήμα είναι η αποκήρυξη του συνολικού χρέους που βαρύνει τον Ουκρανικό λαό που είναι άμεσα συνδεδεμένο με τους ολιγάρχες και τις πολιτικές τους μαριονέτες. Ο Ουκρανικός λαός ποτέ δεν έλαβε γνώση και δεν είχε συμμετοχή στις σκοτεινές συμφωνίες των κυβερνώντων και συνεπώς δεν πρέπει να δεχθούν ότι φέρουν κάποια ευθύνη. Δεν πρέπει να επιτρέψουν στους κλέφτες να τους ρουφήξουν κι άλλο το αίμα! Ο πλούτος που δημιουργείται από τους Ουκρανούς εργάτες ανήκει στην Ουκρανία και πρέπει να χρησιμοποιείται προς όφελος όλων αυτών που τον παρήγαγαν.
Ο λαός της Ουκρανίας, έχει καταλάβει ότι δεν μπορεί να σταθεί μόνος σε αυτόν τον αγώνα. Η αντιδραστική - ουτοπική ιδέα του «Σοσιαλισμού σε μία Χώρα» είναι αυτή που οδήγησε τις δύο χώρες, Ρωσία και Ουκρανία στο σημερινό αδιέξοδο. Η Ουκρανία οφείλει να εντάξει την οικονομία της στο σύνολο των οικονομιών των γειτονικών της χωρών. Αυτό θα γίνει μόνο στη βάση της πραγματικής ισονομίας, αλληλεγγύης και φιλίας κι όχι σε συνθήκες εκφοβισμού και κυριαρχίας.
Η υγιής σχέση ανάμεσα σε Ουκρανία και Ρωσία είναι απολύτως απαραίτητη και φυσιολογική. Οι δυο λαοί συνδέονται με μακροχρόνιους και πολύ ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν οι Ουκρανοί αισθάνονται ότι βρίσκονται υπό την κυριαρχία του πιο ισχυρού ‘αδελφού’ τους. Αυτό δεν αποτέλεσε ποτέ μια θέση του Λένιν. Ο Μπολσεβικισμός τάχθηκε υπέρ του διεθνισμού. Η Σοβιετική Ένωση, κατά την πρώτη περίοδο, ιδρύθηκε στην ιδέα του προλεταριακού διεθνισμού, της φιλίας και της απόλυτης ισότητας. Είναι σημαντικό να επιστρέψουν σε αυτές τις αρχές.
Η Ρωσία όπως και η Ουκρανία, κυβερνάται από μια προνομιούχα και διεφθαρμένη ολιγαρχία που επιδιώκει να εξασφαλίζει τα προσωπικά της άπληστα, εγωιστικά συμφέροντα. Αν οι εργάτες της Ουκρανίας ήταν να διεκδικήσουν την εξουσία, το καθεστώς του Πούτιν δεν θα διαρκούσε ούτε μια βδομάδα. Το πρόγραμμα του σοσιαλιστικού διεθνισμού - το πρόγραμμα του Λένιν - θα αποτελεί το φάρο για όλους τους λαούς της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στη ρήξη με την καπιταλιστική σκλαβιά και στη σύνθεση της γνήσιας, ελεύθερης και ισότιμης Σοσιαλιστικής Συνομοσπονδίας.
Από τη στιγμή που η εργατική τάξη θα έχει απομακρύνει από πάνω της τα παράσιτα και θα κατέχει τον έλεγχο των μέσων παραγωγής, δεν θα υπάρχουν πλέον όρια και περιορισμοί. Το μέλλον της θα είναι ευοίωνο. Συγκεντρώνοντας τις κολοσσιαίες πλουτοπαραγωγικές πηγές από όλες αυτές τις χώρες, με βάση ένα αρμονικό σχέδιο παραγωγής, το βιοτικό επίπεδο θα παρουσίαζε τεράστια αύξηση. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι λαοί της Ευρώπης και της Αμερικής θα έριχναν κλεφτές ματιές στην Ανατολή και βγαίνοντας στους δρόμους θα απαιτούσαν την ένταξη της Ευρώπης στην Σοσιαλιστική Ομοσπονδία.
Απαραίτητη προϋπόθεση για τους Ουκρανούς εργάτες παραμένει η κατάκτηση της εξουσίας. Τότε θα μπορέσουν να επιλύουν τα προβλήματα τους. Οφείλουν να κάνουν έκκληση στους Ρώσους εργάτες να ακολουθήσουν το παράδειγμα τους: Στο όνομα του Λένιν! Στο όνομα του Σοσιαλισμού! Στο όνομα της Εργατικής Τάξης! Αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός.
Λονδίνο, 24 Φεβρουαρίου