کشانەوەی ئەمریکا لە ئەفغانستان بووەتە جێگای ڕیسوایی‌یەکی تەواوەتی بۆ ئیمپریالیزمی ئەمریکا. نەک تەنها ڕێژەی داڕمانی سەربازی و ئابوری خستە ڕوو بەڵکو لەهەمان کاتدا بارودۆخی ڕوولەسەری بێزاریی خەڵکیش لە ناوخۆی ئەمریکادا. لە کاتێکدا لە نێوخۆ وەڵام بە پێداویستیە سەرەتاییەکانی خەڵک نادرێنەوە، کرێکاران لە ئەمریکا بە تەواویی ناتەندروست و ماندوو بوون بە دەست سەرکێشییە سەربازییە کۆتایی نەهاتووەکانی چینی باڵا دەستەوە.

ئەم بابەتە هەفتەیەک پێش ئەوەی تالیبان دەست بەسەر کابولدا بگرێت بڵاوکراوەتەوە.

شەڕی درێژخایەنی ئەمریکا بە شەرمەزاری و شکستی ئیمپریالیزمی ئەمریکا کۆتایی هات. دوای بیست ساڵ لە داگیرکردنی ئەفغانستان، بەهێزترین ‌‌هێزی سوپا کە جیهان بە خۆیەوە ناسیبێتی بە تەواوی لەسەر دەستی ژمارەیەک چەتەی دەمارگیری ئایینی کاڵفامی سەرەتایی شکستی هێنا.

سەرمایەداری لە قووڵترین قەیرانەکانی مێژووی خۆیدایە. قەیرانێکی ئابوری، کۆمەڵایەتی و سیاسی‌یە، کە هەر ئێستا خۆی لە پشێوی سیاسی و چوونەسەری خەباتی چینایەتی لەسەرتاسەری جیهاندا نیشان ئەدات. لە کاتێکدا چینی دەسەڵاتدار هەوڵی ناشتنی مارکسیزم ئەدات، لە ڕاستیدا هیچ کات ئەوەندە لە چاو ئەمڕۆ پرسەکە پەیوەنددار نەبووە. لە بابەتەی نوێ‌کراوەی ئالان ودز گرنگی و ڕۆڵی مارکسیزم لەمڕۆدا ڕاڤە ئەکات.

چۆن زانین بەدەست ئەخەین؟ ئایا جیهانێکی ڕاستەقینە لەودیو هەستەکانمانەوە بوونی هەیە؟ ئەگەر بوونی هەیە، ئایا پەیوەندی ئێمە پێیەوە چی‌یە؟ لەم بەشداریکردنە تیۆرییانەدا، ئالان ودز سەرنوسەری (marxist.com) پارێزگاریکردن لە مەتریالیزم دژ بە ئادیالیزم (نمونەیی پەرستی) و ئۆبسکیونارلیست(ناڕوون و تاریک پەرستی)، پۆستمۆدێرنیستی خۆیی میللی(بەربڵاو) ی لە شکۆی ئەمڕۆی زانکۆدا بە هەند وەرئەگرێت.

لە کۆبوونەوەی کۆتایی مانگی جەنیوەری ئەندامانی ڕابەریی ڕەوتی مارکسیستی جیهانی، ئالان ودز (سەرنوسەریmarxist.com ) وێنایەکی گشتی ڕووداوە دراماتیکییەکانی سەر-هەڵدانەوەی سەرەتای ٢٠٢١ ی خستەڕوو. قەیرانی جیهانی سەرمایەداری ئەبێتە هۆکاری پەرتبوون، لەبەریەکهەڵوەشان و جەمسەرگیری چینایەتی وڵات دوای وڵات.

گەیشتووینەتە باڵاترین ساتەکان، بۆ ئەو ساتانەی ئەبێت بە توانا بین بۆ خۆبەختکردن لە پێناوی گەلەکەمان. چیتر لاوازی نا! چیتر نادڵنیایی نا! هەموو ژنان بەرەو چەکهەڵگرتن! هەموو ژنان بەرەو تێکۆشان! کۆشکەکانی ڤێرسای ئەبێت ڕابماڵرێن! ئەمانە پەیڤەکانی ناتالی لەیمڵ بەشدار لە کۆمۆنەی ١٨٧١ و ئەندامی یەکێتی ژنان بۆ پارێزگاری لە پاریس و هاوکاریکردنی برینداران (Union des Femmes pour la Defense de Paris et les Soins aux Blesses) بوون. 

سەرۆکی سەرکوتگەری هایتی کۆڤێنێڵ مۆیس ڕەدی ئەکاتەوە دەستبەرداری دەسەڵات بێت، لەکاتێکدا ئۆپۆزسیۆنی بۆررژوازیش بێتوانایە لە ناچارکردنیدا. جەماوەری هایتی پێویستە بە تەواوی خۆی لە ڕژێمی بۆگەنبووی بۆرژوازی دابڕێ و ئەنجومەنی هەڵبژێردراوانی شۆڕشگێڕ پێکبهێنێت.

لە کۆدەتایەکی ڕاماڵینی ڕێکخراودا دژ بە ئۆنگ سان سوو کیی (ASSK/Aung San Suu Kyi) ژەنەراڵەکانی میانمار خەونی ڕزگاربوونی میانماریان لە ژێر دەسەڵاتی ئەمریکا، کە لەوپەڕی مەرگی خۆیدا بوو، کۆتایی پێهێنا.

ئالان ودز سەرنوسەری ماڵپەڕی لە بەرگری مارکسیزمدا لە سپێدەی ٢٠٢١دا ئەڕوانێتە بارودۆخی ئاڵۆزاویی جیهان. سەرمایەداری لە قەیرانێکی قوڵدایە. لە کاتێکدا کەمینەیەکی ملیاردێر خۆیان دەوڵەمەند ئەکەن ڕێژەیەکی زۆری خەڵک لە نێوان پەتای ڤایرۆسی کۆرۆنا و هەژاردیدا گەمارۆ دراون. بەڵام مارکسیستەکان هەر گەشبینن. چینی کرێکار و گەنجان قۆڵی خۆیان لە ئامادەسازی بۆ شەڕەکانی داهاتوودا لێهەڵماڵیوە.

لەم ساڵانەی دوایی‌دا مانگرتنەکانی کرێکاران لە ڕوسیا بێئەندازە بەردەوامییان بەخۆوە بینیوە. هیچ یەکەیەکی پیشەسازیی سەربەخۆ نییە کە مانگرتنی کرێکارانی تێدا بەرپانە نەکرابێت. لە شارە گەورەکاندا دامرکاندنەوەی هەر نییە. کەواتە جێگای درککردنە کە کرێکارانی بەئاگاهاتووی چینەکە و سۆسیالیستەکان پێویستە بەردەوام بایەخی خۆیان بەرامبەر بە پرسی گرنگی مانگرتنەکان و میکانیزمەکانی بەڕێوبەبردن، و ئەرکەکانی بەشداربوونی سۆسیالیستەکان تیایاندا نیشان بدەن.

لە کاتژمێر ٣ی بەرەبەیانی ڕۆژی چوارشەممە ٤ ی نۆڤەمبەری ٢٠٢٠، سەرۆک وەزیرانی ئەسیوپیا (ئابی ئەحمەد ) لەسەر تەلەفزیۆنی فەرمی حکومەت دەرکەوت و باری نائاسایی بۆ ماوەی شەش مانگ لە هەرێمی تیگرای(Tigray) ڕاگەیاند. بە پێ‌ی قسەکانی ئابی گوایە هێزەکانی ئاسایشی هەرێمی تیگرای بە هێرشکردنە سەر بنکەیەکی سەربازی لە میکێللی (Mekelle ) پایتەخت و شارۆچکەی دانشا(Dansha)، و کوشتن و بریندارکردنی چەندین سەرباز پەیمانشکێنی و خیانەتیان کردووە. ئەم ڕاگەیاندنە بووە هۆکاری زنجیرەیەک ڕووداو کە لەدواین جاردا لەوانەیە ببێتە هەڵوەشاندندوەی ئەسیوپیا خۆی لەگەڵ پاشهاتەکانی بۆسەر وڵاتانی قۆچی ئەفریکاش.

لە ڕاپۆرتێکی قوڵدا کە لە لایەن ئۆکسفامەوە لە ژێر ناونیشانی هێز، قازانجەکان و پەتای کۆرۆنا پیشانی ئەدات کە چۆن چینی سەرمایەداریی گیرفانی خۆی لە ڕێگای پەتاکەوە پڕتر کردووە.

جارێکیان لینین وتی: سەرمایەداری ترسێکە بێ کۆتایی، ئەگەر ئەتانەوێت ڕاستی ئەم وتەیە بزانن، تەنها شەوانە بڕواننە شاشەی تەلەفیزیۆنەکانتان. هەموو شەوێک چەند دیمەنی مەترسیداری ئازاربەخشی مرۆڤەکان لە تێکشکان و داڕمان و مردن کە دووچاری ملیۆنان ژن و پیاوو منداڵی ئەم سەرگۆی زەوییە ئەبنەوە ئەبینین، لە وێنای شتێک ئەچێت کە نازانم ئێوە چۆن وێنای ئەکەن وەک بیرکردنەوە لە پەتای تاعونی بۆبۆنیک ( مەرگی ڕەش) کە لە سەدەی چواردە سەریهەڵدا ، یان یەکێک لە دیمەنە ترسناکەکانی قەسیدەی دۆزەخی دانتی، بەڵام ئەمە پەیوەندی بە مێژووی کۆنەوە نییە. یان یەکێک لە دەقە ئەدەبییەکانی سەدەی ناوەڕاست نییە، بەڵکو لێرەدا پرسەکە پەیوەندی بە ژیانەوە هەیە، یان بە دیوەکەی تردا بە مردنەوە کە دووچاری ملیۆنان و ملیۆنان

پەتای ڤایرۆسی کۆرۆنا بە مانای خاڵێکی وەرچەرخانە لە مێژوودا. ئابوری جیهان شکست دوای شکست بە دوای خۆیدا دێنێت. سیستمی چاودێری تەندروستی لە وڵاتە پێشکەتووە سەرمایەدارییەکاندا لە دەرئەنجامی هێرشە یەک لە دوای یەکەکانی چەند دەیەی ڕابردوودا بۆ سەر ئاستی ژیان و گوزەرانی خەڵک بە تەواوەتی پاشەکشەیان کردووە. کاراکتەری لێنەهاتوو و قێزەونی سەرمایەداری لە ڕۆژئاوا واتە ئەو وڵاتانەی کە بۆ ماوەیەک لانی کەم لانکەی ئاستێک لە خۆشبژێوی بوون دەرئەکەون، بەڵام لە ئەفریکا، ئاسیا، ئەمریکای لاتین دەرهاویشتەکانی تەشەنەسەندنی ئەم ڤایرۆسە بە تەواویی کارەساتبارن.

کۆڤید نۆزدە کۆمەڵگای ئەمریکای نوقمی گێژاوێکی ترس و شڵەژان کردوەتەوە.  سەرجەم پەنجا ولایەتەکەی ئەمریکاو واشنتۆن دەرگیری ڤایرۆسەکەن، دیسی (DC) توشبووی ژمارەک بە ڤایرۆسی کۆرۆنا پشتڕاستکردووەتەوە. ژمارەی مردووان لە دواین کاژێرەکاندا ڕوویان لە زیادبوون کردووەو لە ڕۆژی ١٨ ی مارسدا نزیکبووەتەوە لە ١٥٠ قوربانی. بەرپرسانی بواری تەندروستی گشتی لە گەیشتن بە خاڵی شلۆق ترسیان لێ نیشتووە ولەوانەیە بگات بە هەمان ئەو باردودۆخەی کە هەرئێستا ئیتالیا تێ‌ی کەوتووە. تەواوی نەخۆشخانەکان پڕن و دەرگاکانی هەموو وڵات داخراون. بەم دواییانە پرۆفیسۆر دکتۆر کارلۆس دێل ریۆ (Dr. Carlos Del Rio) لە زانکۆی پزیشکیی ئیمۆری (Emory) لە ئەتلەنتا بە تۆڕی میدیایی (سی ئێن ئین) ڕایگەیاند" من بە تەواوی

ڕۆژ دوای ڕۆژ ئاسۆکانی ئابوری جیهانیی ڵێڵتر ئەبن. حکومەتەکان هەموو شتێکی خۆیان بۆ دەربازبوون لە بارودۆخەکە خستۆتە گەڕ، بەڵام هەموو زەخیرەکانی خۆیان لە دواین قەیراندا لەدەستداوە. هیچ ڕێگایەکی دەربازبوون لە ژێر سایەی سەرمایەداریدا نییە.

لە دووشەممەی ڕەشەوە ڤایرۆسی کۆرۆنا بووەتە پاڵنەرو کارتێکەری دڕامان و دابەزینی خێرایی بازاڕی پشکەکان لە هەر جێیەک. دوایین پەتای کۆرۆنا ڕووداوێکی مێژوویی‌یە کە قووڵی ناتەندروستی و نەخۆشیی سیستمی سەرمایەداری ئەخاتە ڕوو، ولە هەر ساتێکیدا بەهەمان شێوەی ڕووداوەکانی ساڵی ٢٠٠٨ مەترسی چوونە ژێر باری قەیرانێکی مەترسیدارتری هەیە. رۆب سوێڵ ( سەرنوسەری سۆشیالست ئەپیڵ ) ئەمە ڕوون ئەکاتەوە.

ڕۆژی یەکشەممە ماشێنی جەنگی تورکیا بە پاڵپشتی هێزە بەناو بەرگریکارەکانی سوریا، دەستیان گرت بەسەر شاری عەفریندا کە زۆربەی دانیشتوانەکەی کوردن و دەکەوێتە باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریاوە.

ساڵی 2009 ساڵی زۆرێك لە ساڵیادەكان بوو وەك كوژرانی ڕۆزا لۆكسمبۆرگ و كاڕڵ لیبكنخت، دامەزرێنەری ئەنتەرناسیۆنال كۆمۆنیستیی و كۆمۆنی ئاستۆریا. هیچ یەكێك لەم ساڵیادانە لە چاپەمەنییەكانی سەرمایەدارییدا نابینیتەوە. بەڵام ساڵیادێك هەیە هەرگیز لەبیریان ناچێتەوە: لە 9ی تشرینی دووەمی 1989، سنووری نێوان ئەڵمانیای خۆرهەڵاتیی و خۆرئاوایی بەفیعلیی كرایەوە.

بڵاوبوونەوەى كۆمەڵە وتاری "خەباتی چینایەتیی لە كۆماری ڕۆمدا" خواست و مەیلێكی بەرچاوی لەلایەن خوێنەرانی سایتی ماركسیست دۆت كەم (Marxist.com)ی بەدوای خۆیدا هێناوە. بەپێی ئەو زانیاریانەى لەلایەن هاوكارانی بەشی ئیدیتۆرەوە بە من گەیشتوون ژمارەى بینەرانی سەربەخۆى ئەم وتارانە گەیشتوون بە ژمارەگەلێكی بێ وێنە واتا نزیكەى 2200 بوار، كە زۆر بەرزترە لە ئاستی ناوەڕاستی بینینی هەر وتارێك.